فوت و فن هاي شناخت تفاوت بلبرينگ و ياتاقان
تفاوت بلبرينگ و ياتاقان
در دنياي پيشرفته و مدرن امروز ماشين‌الات نقش بسيار مهمي را ايفا ميكنند. از صدها قطعه اي كه در ساخت اين ماشين‌الات و ابزار صنعتي مورد استفاده قرار ميگيرد بيش از همه ياتاقان و بلبرينگ ها هستند كه نقش مهم و كليدي را در كاركرد اين ماشين‌ها دارند. پس شناخت كامل تفاوت ها و شباهت ها و نحوه كاربرد انواع اين قطعات در صنعت بسيار ضروري است. ما در اين مقاله به بررسي همين موضوع ميپردازيم.
بررسي تفاوت ياتاقان و بلبرينگ
بلبرينگ و ياتاقان هر دو به منظور تحقق بخشيدن به يك هدف مشترك ساخته شده‌اند. در حقيقت كار اصلي بلبرينگ و ياتاقان ايجاد بهبود حركت و چرخش بقيه قطعات است تا مانع ساييدگي قطعات شوند. اما اين قطعات در بعضي از موارد با يكديگر تفاوت هايي دارند. براي درك بيشتر اين تفاوتها در ابتدا بايد تعريف و عملكرد آنها را به شكل جداگانه مورد بررسي قرار دهيم.
ياتاقان چيست؟
به زبان ساده ياتاقان به هر نوع تكيه‌گاهي اطلاق مي‌شود كه اصطكاك را كاهش دهد. به جرات ميتوان گفت مهمترين بخش چرخشي هر ماشين ياتاقان است، به همين دليل در هر وسيله اي كه قابليت حركت و چرخش داشته باشد وجود ياتاقان حياتي است. ياتاقان از قطعات چرخشي يك ماشين پشتيباني ميكند تا به اين وسيله اصطكاك ايجاد شده را كمتر كند. همچنين ياتاقان محوري با ساختمان محكم است كه اجازه ميدهد، بخش‌ها و قطعات مختلف روي هم سوار شوند.
به طور‌كلي ياتاقان ۴ وظيفه اصلي را در كاركرد قطعات ايفا ميكند:
۱. ايجاد تسهيل در حركت ساير قطعات ماشين
۲. كمك به عدم ايجاد لرزش قطعات مكانيكي و كاهش سر‌وصداي ناشي از انتقال و حركت آنها
۳. جلوگيري از اصطكاك و خوردگي يا شكستگي قطعات
۴. نگهداري محكم قطعات در كنار هم
انواع ياتاقان و كاربرد آن در صنعت
ميتوان گفت بيشترين كاربرد ياتاقان در ابزار آلات كارخانه ها و صنايع خودروسازي است. به طور گسترده در تمامي اين صنايع از ياتاقانها براي كاهش اصطكاك و جلوگيري از ساييدگي و كنترل حركتهاي محوري و شعاعي استفاده ميكنند. ياتاقان ها از نظر حركت به دو دسته كلي ياتاقان لغزشي و ياتاقان غلتشي تقسيم بندي مي‌شوند.
آشنايي با كاربرد ياتاقان لغزشي
ياتاقانهاي لغزشي براي حفظ كردن اجزاء چرخشي در هر دو جهت محوري و شعاعي به‌كار مي‌روند. محافظ محوري معمولا رينگ‌هاي صلبي اي است كه در محفظه ياتاقان نصب شده‌اند و محافظ شعاعي معمولا پوست‌هاي سيلندر شكل از مواد و در ابعاد مناسب است كه در محفظه صلب نصب و ثابت شده‌اند.
مزاياي استفاده از ياتاقان هاي لغزشي در اين است كه:
۱. اگر از مواد مناسب ساخته شده باشند مي‌توانند در داخل مايع مورد پمپاژ به خوبي كار كنند و روانكاوي و خنك كاري شوند.
۲.زماني كه محور زير بارهاي پي‌در‌پي و ثابت قرار ميگيرد، قسمت‌هاي پائييني بار ياتاقان تحت تنش ثابت قرار مي‌گيرند كه اين امر موجب كاهش خطر معيوب شدن در اثر خستگي و كار زياد مي‌شود.
۳. توسط روانكاري و روغنكاري به موقع و مناسب در سرعت‌هاي بالا ياتاقان هاي لغزشي نسبت به ياتاقانهاي غلتشي مي‌توانند بارهاي بيشتري را تحمل كنند.
معايب استفاده از ياتاقانهاي لغزشي در اين است كه:
۱. اصطكاك اين ياتاقانها ۱۰ تا ۱۵ برابر ياتاقانهاي غلتشي است كه اين امر موجب اتلاف هزينه مي‌شود.
۲.غالب ضريب اصطكاك بيشتر دماي روانسازي را تا حدي افزايش ميدهد كه نصب سيستم‌هاي دقيق و پر هزينه خنك‌كاري را ناگزير مي‌سازد.
آشنايي با كاربرد ياتاقان غلتشي
ياتاقان هاي غلتشي شامل دو عدد رينگ يا حلقه و يك ساچمه هستند كه به شكل مماس و به اندازه بين حلقه‌ها قرار گرفته اند و ساچمه‌ها توسط قفسي كه از صفحات موازي برنجي يا پلاستيكي ساخته شده‌اند، جدا از هم نگه داشته مي‌شوند.
مزاياي استفاده از ياتاقانهاي غلتشي شامل موارد زير مي‌شود:
۱. اين ياتاقان ها هزينه اوليه كمي دارند.
۲. آنها مي‌توانند بدون مراقبت با پريودهاي طولاني كار كنند.
۳. معمولا نسبت به ياتاقانهاي لغزشي با وظيفه مشابه محفظه‌هاي كوچكتر و كم هزينه تري نياز دارند.
۴. براي تعويض سريع آنها ميتوان از منابع متنوعي استفاده كرد.
۵. اين ياتاقان ها موجب صرفه‌جويي در انرژي مي‌شوند. در واقع تعويض روانساز در اين ياتاقان به دليل ضريب اصطكاك كم به دفعات بسيار كمتري نسبت به ياتاقان لغزشي انجام مي‌شود.
معايب استفاده از ياتاقان اين موارد را شامل مي‌شود:
۱. حلقه و تمام اجزاء چرخش در معرض تنش‌هاي مداوم و سريع هستند كه اين امر باعث معيوب شدن ناشي از خستگي مي‌شود.
۲. بسياري از ياتاقانهاي غلتشي هنگام منتاژ و دمنتاژ نياز به احتياط زياد و مراقبت ويژه دارند.
۳. اين ياتاقانها از نظر ميزان روانساز نياز به مراقبت مخصوص دارند چرا كه مقدار روانساز نه بايد خيلي كم و نه خيلي زياد باشد.
بلبرينگ چيست؟
بلبرينگ نيز يكي از اجزاء اصلي در ماشين‌الات است. اين قطعه تقريبا در اكثر وسايل ماشيني مكانيكي كه در طي روز از آنها استفاده ميكنيم مورد استفاده قرار ميگيرد. بلبرينگ يا ياتاقان توپي متداولترين نوع ياتاقان است كه جنسي از نوع فولاد كروم يا فولاد ضد زنگ دارد و شامل ساچمه، قفسه، كاسه نمد فلزي اي است كه اين ساچمههاي گرد سبب مي‌شود اصطكاك در اجزاء هر وسيله اي به حداقل ممكن برسد. بايد توجه داشت كه از بلبرينگ در قطعات با بارهاي سنگين نبايد استفاده كرد چون در وزن‌هاي بالا بر اثر نيروي زياد بلبرينگها شكل اصلي خود را از دستداده و ممكن است بشكنند.
انواع بلبرينگ و كاربرد آن در صنعت
در حقيقت وجود بلبرينگ ها در تمامي وسايلي كه در اطرافمان قابليت چرخش دارند قابل لمس است اما اهميت اين قطعه در بخش تاسيسات صنعتي بسيار حياتي تر است. بدون بلبرينگها دستگاه هاي توليدي و صنعتي به دليل اصطكاك ايجادشده بين قطعاتشان قادر به ادامه كار نيستند. بلبرينگ ها بر اساس كاركردشان به چهار دسته كلي بلبرينگ شيارعميق، بلبرينگ كفگرد، بلبرينگ خود تنظيم و بلبرينگ زاويه اي تقسيم مي‌شوند.
بلبرينگ شيارعميق
اين بلبرينگ جزو پركاربردترين بلبرينگ هاي صنعتي است. در اين نوع بلبرينگ در هر رينگ يك شيار عميق دايرهاي با شعاعي برابر با شعاع ساچمه وجود دارد. به دليل وجود اين ويژگي و ايجاد سطح تماس بالا بين ساچمه‌ها و رينگ‌ها بلبرينگ‌هاي شيارعميق توان تحمل بارهاي شعاعي زياد به همراه مقدار كم نيروهاي محوري را دارند. اين بلبرينگها خود به انواع ديگري چون بلبرينگ شيارعميق دو رديفه، بلبرينگ شيارعميق فلنجي، بلبرينگ شيارعميق لبهدار، بلبرينگ شيارعميق جازني، بلبرينگ شيارعميق دينام تقسيم مي‌شوند.
بلبرينگ كف گرد
اين بلبرينگها مي‌توانند نيروهاي محوري زياد را به راحتي تحمل كنند اما بايد توجه داشت بلبرينگ‌هاي كفگرد اصلا قادر به تحمل نيروهاي شعاعي نيستند. پس در هيچ شرايطي نبايد تحت تاثير اين نيروها قرار بگيرند. بلبرينگ‌هاي كفگرد به دو نوع يك طرفه و دوطرفه تقسيم مي‌شوند.
بلبرينگ خود تنظيم
همان‌طوركه از نام اين بلبرينگ ها پيداست قابليت تنظيم در شرايط ناهمراستايي شفت را دارند، در نتيجه مشكل هم‌راستا نبودن نشيمنگاه بلبرينگ عدم توازي شفت يا خيزشفت اثر نامطلوبي بر بلبرينگ نمي‌گذارد. اين بلبرينگ ها معمولا در ماشين‌الات كشاورزي، نوار نقاله‌ها و ...كاربرد زيادي دارند.
بلبرينگ تماس زاويه اي
اين بلبرينگ به طور همزمان قابيلت تحمل بار محوري و بار شعاعي را دارد. بلبرينگ تماس زاويهاي در انواع مختلف ۱۵ و ۲۵ و ۴۰ درجه اي ساخته مي‌شوند. در بلبرينگ زاويه اي رينگ داخلي و رينگ خارجي به طور نسبي باهم جا‌به‌جا مي‌شوند كه اين موضوع بلبرينگ تماس زاويه اي را قادر مي‌سازد كه بارهاي مركب را بتوانند باهم تحمل كنند. اين نوع بلبرينگ ها در سه نوع مختلف يك رديفه، دو رديفه يا دبل و چهار نقطه تماس در بازار وجود دارند.
نتيجه گيري
حال كه با تعريف انواع وكاركرد ياتاقان و بلبرينگ آشنا شديد به راحتي ميتوان تفاوت اين دو را شرح داد. بلبرينگ در حقيقت زيرمجموعه و عضوي از خانواده ياتاقان است. بلبرينگ همان ياتاقان توپي است و همانگونه كه گفته شد وظيفه هردو اين قطعات سهولت در حركت قطعات ديگر و كاهش اصطكاك بين آنها است كه هركدام در جاي مناسب خود در ماشين‌الات صنعتي و مكانيكي به كار مي‌روند.
ياتاقانها و ساير اجزا آنها در واقع قلب دستگاه‌هاي صنعتي هستند كه بدون آنها عملكرد بقيه قطعات مختل مي‌شود و در نهايت چرخ صنعت لنگ مي‌ماند.
عضو تامين كنندگان انتاكالا شويد تا بتوانيد در بازار كالاهاي صنعتي از رقبايتان پيشي بگيريد.
روش هاي مراقبت و نگهداري از بلبرينگ و رولبرينگ